Śmierć bliskiej osoby to zawsze ogromny cios. Rodzina potrzebuje wtedy spokoju, wytchnienia, chwili, by przeżyć stratę, ale również pocieszenia. Potwierdzenia, że nie są sami w bólu i smutku. Temu właśnie służą kondolencje. I choć liczy się sam gest, każde dobre słowo, warto wiedzieć, w jaki sposób składać wyrazy współczucia, by odpowiednio przekazać to, co leży nam na sercu. Poniżej prezentujemy wskazówki, dzięki którym okaże się to nieco łatwiejsze.
Jak powinny brzmieć kondolencje? Podstawowe informacje
Na początek warto podkreślić jedną ważną kwestię. Bo choć składanie kondolencji zawsze ma ten sam cel, a więc wyrażenie głębokiego współczucia po stracie bliskiej osoby, a także wsparcia dla rodziny zmarłego, ich treść może być nieco inna w zależności od tego, do kogo mówimy. Składać kondolencje możemy członkom własnej rodziny, przyjaciołom, znajomym z pracy, a nawet zupełnie obcym osobom. Za każdym razem wyrazy współczucia mogą brzmieć nieco inaczej.
Zanim jednak przedstawimy wzory kondolencji odpowiednie dla konkretnej sytuacji, warto jeszcze skupić się na zasadach ogólnych, o których trzeba pamiętać zawsze.
- Kondolencje powinny być krótkie i taktowne. Rodzina zmarłego pogrążona w smutku często nie ma siły, ani ochoty wysłuchiwać długiego monologu, dlatego czasem wystarczy jedno zdanie, kilka słów, by wyrazić szczere współczucie. Dzięki temu zmniejsza się również ryzyko, że powiesz coś nietaktownego.
- Daj wypowiedzieć się rodzinie zmarłego. Krótkie kondolencje wcale nie oznaczają, że wystarczy powiedzieć kilka słów, a następnie pójść dalej. Być może tego właśnie oczekują bliscy osoby zmarłej, ale jeśli nie, wykaż się cierpliwością i wysłuchaj, co mają do powiedzenia. Wyrażenie na głos żalu po stracie często pomaga, dlatego warto im to umożliwić.
- Podczas składania kondolencji najlepiej skupić się na przekazaniu wyrazów współczucia z powodu śmierci i pocieszenia. Unikaj przedstawiania własnych przemyśleń, a także podkreślania bólu, jaki wiąże się ze stratą. Doprowadzi to tylko do pogłębienia ich przygnębienia.
- Problematyczne mogą okazać się również „dobre rady” oraz życzenia żałobne (np. powrotu do pełni sił). Smutek po stracie kogoś bliskiego jest naturalny, dlatego nie trzeba na siłę próbować go „uleczyć”. Zwłaszcza zaraz po pogrzebie, kiedy to kondolencje są składane najczęściej.
Jak złożyć kondolencje? Przykłady
Po przedstawieniu kluczowych zasad oraz podkreśleniu tego, czego nie należy robić, warto wyjaśnić, jak złożyć kondolencje na konkretnych przykładach. Najlepiej w odniesieniu do wybranych osób.
Wyrazy współczucia dla Twojej rodziny
Jeżeli jest to najbliższa rodzina, a więc rodzeństwo bądź rodzice, kondolencje są oczywiście zbędne. Ważna jest sama obecność i wspólne przeżywanie straty. W przypadku dalszej rodziny także nie musisz silić się na oficjalne zwroty, ponieważ są to ludzie, których doskonale znasz. Najgłębsze wyrazy współczucia wyrazisz więc własnymi słowami – możesz użyć sformułowań typu „jestem z Tobą w Twojej nagłej stracie”, czy też „jest mi ogromnie przykro”.
Składanie kondolencji znajomym
Podczas rozmowy z przyjacielem lub przyjaciółką również nie musisz używać zwrotów formalnych. Wystarczające okaże się szczere współczucie, a także zapewnienia o tym, że łączysz się z nimi w bólu, i że jesteś do ich dyspozycji. W takiej sytuacji należy jednak porozmawiać też z pozostałą rodziną zmarłego, a więc rodzicami, żoną, mężem, czy dziećmi. Zwłaszcza gdy są to osobie Ci znane.
Wtedy kondolencje powinny nabrać bardziej formalnego charakteru. Żeby taktowanie złożyć kondolencje, warto używać takich sformułowań jak:
- „proszę przyjąć najszczersze wyrazy współczucia”,
- „z przykrością dowiedzieliśmy się…”,
- „serdecznie współczują Panu/Pani straty”.
Oficjalne kondolencje z powodu straty
W sytuacji, gdy chcesz złożyć szczere kondolencje osobom, których nie znasz, najbezpieczniejszy okaże się język formalny, co oczywiście nie oznacza, że powinien być całkowicie pozbawiony uczuć. Składając kondolencje, cały czas patrz na rozmówcę, nie uciekaj wzrokiem i nie staraj się na siłę wyszukiwać słów oryginalnych. Najlepiej ograniczyć się do krótkiego komunikatu. Pomocne będą takie sformułowania jak:
- „proszę przyjąć moje kondolencje”,
- „składam wyrazy współczucia z powodu śmierci…”,
- „z ogromnym bólem przyjęliśmy wiadomość…”
Kto powinien składać kondolencje?
W przypadku kondolencji kłopotliwa okazać się może nie tylko sama ich treść, ale także sytuacja, gdy trzeba je przekazać. Możesz zastanawiać się nad tym, czy jesteś właściwą osobą, by wyrazić smutek i współczucie z powodu odejścia członka rodziny.
Nie musisz jednak się tego obawiać. Jeżeli zmarły należał do grona Twoich znajomych, masz prawo przekazać jego bliskim kondolencje. Jest to wręcz Twój obowiązek wówczas, gdy chodzi o bardziej zażyłą znajomość. Jedynie w przypadku najbliższych osób, a więc rodzeństwa i rodziców kondolencje wydają się zbędne.
Jak zacząć kondolencje?
Wracając do samej treści kondolencji, najwięcej problemów sprawia sam początek. Ważne jest to, aby nie zacinać się i wypowiadać słowa spokojnie, ale zdecydowanie. Jeśli więc obawiasz się, że źle rozpoczniesz, po prostu naucz się na pamięć pierwszego sformułowania. Kondolencje dla rodziny mogą zacząć się od takich słów:
- „proszę przyjąć szczere kondolencje”,
- „najszczersze kondolencje z powodu śmierci mamy, taty, syna, córki, żony, męża itd.”,
- „składam wyrazy najgłębszego współczucia”,
- „z głębokim żalem przyjęliśmy wiadomość…”,
- „serdecznie współczujemy straty…”,
- „nie jestem w stanie wyrazić smutku…”
Do samych kondolencji dojść może zaoferowanie swojej pomocy (np. w organizacji pogrzebu), zapewnienia o pamięci, a także gotowość do dalszej rozmowy lub wysłuchania żalu po stracie.
Kiedy należy składać kondolencje?
Na koniec warto jeszcze zastanowić się nad najlepszym momentem na złożenie kondolencji. Najczęściej odbywa się to tuż po ceremonii pogrzebowej, gdy najbliższa rodzina zbiera się przy nagrobku. A jeśli z jakiegoś powodu nie jest to możliwe, kondolencje składa się na stypie lub przy kolejnym spotkaniu. Co ważne, rodzina może również nie życzyć sobie składania kondolencji. W takiej sytuacji stosowna informacja umieszczana jest zazwyczaj w treści klepsydry.
Oczywiście najlepiej jest osobiście złożyć kondolencje, jednak nie zawsze jest to możliwe. Co wtedy należy zrobić? Nic nie stoi na przeszkodzie ku temu, aby wyrazy współczucia złożyć telefonicznie, dzień lub dwa po pogrzebie. Możesz zrobić to także listownie. Taka forma pozwala Ci dokładnie przemyśleć treść i sposób przekazania najważniejszych informacji.
Jak napisać kondolencje? Nie musi być to wcale długi list. Skorzystaj z prezentowanych przykładów sformułowań i nie sil się na oryginalność. Czy kondolencje sms lub poprzez e-mail również są dopuszczalne? Lepiej unikać tych form komunikowania się z bliskimi zmarłego. Znacznie taktowniejsza będzie rozmowa bezpośrednia, telefoniczna bądź list.