W związku ze śmiercią bliskiej osoby pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi urlopu okolicznościowego. Dzień wolny od pracy można przeznaczyć m.in. na uczestnictwo w ceremonii pogrzebowej. Komu przysługuje urlop okolicznościowy i ile może trwać? Jak go uzyskać?
Urlop okolicznościowy a Kodeks pracy
Przepisy Kodeksu pracy jasno wskazują, że pracownik zatrudniony na umowę o pracę ma obowiązek wykonywać powierzone mu obowiązki w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Nie może też opuścić zajmowanego stanowiska bez zgody przełożonego. Niemniej w przypadku wystąpienia wyjątkowych okoliczności o charakterze osobistym pracownik może ubiegać się o urlop okolicznościowy. To nic innego jak zwolnienie z pracy, które przysługuje określoną liczbę dni.
Szczegółowe zasady i warunki udzielania urlopu okolicznościowego określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 roku w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. z 2014 r. poz. 1632 z późn. zm.). Komu i kiedy przysługuje urlop okolicznościowy? Czy pracodawca może odmówić jego udzielania? W jakim terminie należy złożyć wniosek o urlop okolicznościowy? Przedstawiamy różne aspekty prawne związane z udzielaniem urlopu okolicznościowego.
Komu i na co przysługuje urlop okolicznościowy?
Urlop okolicznościowy przysługuje osobom zatrudnionym na umowę o pracę w przypadku zaistnienia okoliczności o charakterze osobistym, które uprawniają do zwolnienia od pracy. Mowa tutaj o wydarzeniach, takich jak:
- ślub pracownika,
- ślub dziecka pracownika,
- urodzenie dziecka,
- śmierć i pogrzeb małżonka pracownika, jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy.
- śmierć i pogrzeb siostry, brata, teściowej, teścia, babki i dziadka pracownika,
- śmierć i pogrzeb innej osoby, o ile była ona na utrzymaniu pracownika lub znajdowała się pod jego bezpośrednią opieką.
Jeżeli jesteś zatrudniony (-a) na umowę zlecenie lub umowę o dzieło, nie możesz skorzystać z płatnego dnia wolnego (dni wolnych) od pracy w ramach urlopu okolicznościowego. Zwolnienie to nie obowiązuje także stażystów.
Kiedy należy wykorzystać urlop okolicznościowy?
Co ważne, obowiązujące przepisy nie precyzują, kiedy należy wykorzystać urlop okolicznościowy. Nie musi to być dzień ślubu pracownika czy też dzień pogrzebu członka rodziny. Niemniej jeśli nie będą to okoliczności powiązanie z danym zdarzeniem, nie otrzymasz zwolnienia od pracy. W praktyce oznacza to, że dodatkowy dzień lub dni wolne możesz wykorzystać np. na załatwienie formalności w urzędach, przygotowania do ceremonii czy też odczytanie testamentu.
Urlop okolicznościowy – ile dni?
Liczba dni wolnych od pracy w przypadku urlopu okolicznościowego jest uzależniona od rodzaju zdarzenia i stopnia pokrewieństwa z osobą, której ono dotyczy.
1.Jeden dzień urlopu okolicznościowego przysługuje w przypadku:
- ślubu dziecka pracownika,
- zgonu i pogrzebu siostry, brata, teściowej, teścia, babki i dziadka pracownika,
- zgonu i pogrzebu innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub znajdującej się pod jego bezpośrednią opieką.
2.Dwa dni urlopu okolicznościowego przysługują w przypadku:
- ślubu pracownika,
- urodzenia dziecka,
- zgonu i pogrzebu małżonka pracownika, jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy.
Jeśli jesteś uprawniony (-a) do dwóch dni urlopu okolicznościowego, nie musisz ich wykorzystywać ciągiem. Zwolnienie od pracy możesz rozłożyć w czasie. Poszczególne dni wolne muszą się jednak wiązać z jedną, konkretną okolicznością.
Wymiar urlopu okolicznościowego jest określony ustawowo i nie zależy od wymiaru etatu pracownika. Tyle samo dni urlopu okolicznościowego przysługuje personelowi zatrudnionemu na ćwierć etatu co pracownikom pełnoetatowym. Co ważne, wskazana liczba dni urlopowych to ustawowe minimum. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracodawca udzielił pracownikowi więcej wolnego.
Czy pracodawca może odmówić przyznania urlopu okolicznościowego?
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 roku w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz […] jasno wskazuje, że pracodawca nie może odmówić pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę przyznania urlopu okolicznościowego. Jeżeli zaistnieją zdarzenia uprawniające do dni wolnych, jest on obowiązany zwolnić personel z konieczności wykonywania obowiązków na czas urlopu okolicznościowego.
Urlop okolicznościowy – kiedy przepada?
Urlop okolicznościowy udzielany jest na dzień lub dni, kiedy pracownik powinien świadczyć pracę. Jeżeli więc w momencie wystąpienia zdarzenia lub w jego bliskim terminie przysługuje mu urlop wypoczynkowy albo urlop macierzyński, nie ma możliwości skorzystania z urlopu okolicznościowego. W tym okresie bowiem i tak nie wykonywałby obowiązków służbowych. W takiej sytuacji urlop okolicznościowy przepada.
Co ważne, udzielone dni urlopu okolicznościowego nie wpływają na wymiar ani urlopu wypoczynkowego, ani urlopu macierzyńskiego. To dodatkowe dni wolne od wykonywania obowiązków.
Niewykorzystany urlop okolicznościowy – a prawo pracownika do ekwiwalentu
Niewykorzystane dni urlopu okolicznościowego nie przechodzą na kolejny rok. Nie uprawniają również pracownika do ekwiwalentu ani żadnego innego świadczenia w zakładzie pracy.
Komu należy się dzień wolny na pogrzeb?
Pogrzeb członka rodziny to okoliczności, których wystąpienie sprawia, że pracownik zatrudniony na umowę o pracę może skorzystać z urlopu okolicznościowego. W zależności od stopnia pokrewieństwa ze zmarłą osobą przysługuje mu od jednego do dwóch dni wolnych od pracy.
Urlop okolicznościowy – śmierć ojca lub matki. Ile dni wolnych od pracy się należy?
Śmierć ojca lub matki uprawnia pracownika do skorzystania z urlopu okolicznościowego w wymiarze dwóch dni.
Urlop okolicznościowy – śmierć babci. Czy należy się dzień wolny na pogrzeb babci?
Urlop okolicznościowy w przypadku śmierci babci wynosi jeden dzień.
Urlop okolicznościowy – śmierć dziadka. Czy należy się dzień wolny na pogrzeb dziadka?
Urlop okolicznościowy w przypadku śmierci dziadka wynosi jeden dzień.
Urlop okolicznościowy – śmierć teścia lub teściowej. Czy należy się dzień wolny na pogrzeb teścia lub teściowej?
O urlop okolicznościowy można ubiegać się także w przypadku śmierci teścia lub teściowej. Jest on przyznawany w wymiarze jednego dnia wolnego od pracy.
Urlop okolicznościowy – jak uzyskać dni wolne od pracy?
O chęci skorzystania z dodatkowego dnia lub dni wolnych od pracy w ramach urlopu okolicznościowego należy poinformować pracodawcę możliwie jak najszybciej. W sytuacji gdy termin urlopu okolicznościowego jest znany, ponieważ wiąże się z zaplanowanym wydarzeniem, np. ślubem, trzeba to zrobić z odpowiednim wyprzedzeniem. Jeżeli sytuacja jest nagła, pracownik powinien zawiadomić pracodawcę najpóźniej w drugim dniu nieobecności.
W przypadku przyznawania urlopów okolicznościowych obowiązują podobne reguły co w przypadku urlopu wypoczynkowego. Jest on udzielany wyłącznie na wniosek pracownika.
Co powinien zawierać wniosek o urlop okolicznościowy?
Wniosek o urlop okolicznościowy powinien zawierać następujące informacje:
- dane pracownika,
- dane pracodawcy,
- informacja o rodzaju okoliczności, która pozwala pracownikowi skorzystać z urlopu okolicznościowego,
- liczba dni wolnych od pracy,
- termin urlopu okolicznościowego.
Dodatkowo w momencie składania wniosku pracownik powinien przedłożyć w zakładzie pracy dokument potwierdzający zaistnienie okoliczności, które uprawniały go do wzięcia wolnego. Może to być np. odpis aktu małżeństwa, zgonu czy też urodzenia. Czynności tej może dokonać także po powrocie z urlopu okolicznościowego.
Urlop okolicznościowy a wynagrodzenie
Przy ustalaniu wynagrodzenia za okres niewykonywania pracy w związku z urlopem okolicznościowym obowiązują te same zasady co w przypadku urlopu wypoczynkowego. Co to w praktyce oznacza? Że przepisy przewidują zachowanie takiego wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy w wyniku urlopu okolicznościowego, jakie pracownik otrzymałby, gdyby normalnie wykonywał swoje obowiązki. Warto przy tym dodać, że składniki ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, kiedy doszło do zwolnienia od pracy.
Urlop okolicznościowy to specyficzne zwolnienie od pracy, które może przysługiwać pracownikowi w związku ze śmiercią i pogrzebem bliskiej osoby. To, czy wnioskodawca otrzyma dzień lub dni wolne, zależy od okoliczności, a także stopnia pokrewieństwa z osobą, której dane zdarzenie dotyczy.