Ostatnie pożegnanie – pogrzeb świecki czy religijny?
Śmierć i późniejszy pogrzeb bliskiej osoby to jedna z trudniejszych życiowych sytuacji. Wywołująca wiele pozytywnych wspomnień i zarazem bolesna strata to nie wszystko. Dla najbliższych swoistą traumą są wszelkie formalności związane z pochówkiem. Wybór daty pogrzebu, poinformowanie bliskich i dalszych osób o śmierci czy samym pogrzebie, wybranie treści na nekrologu oraz decyzja, jaką trumnę wybrać to pierwsze z pytań. A może zdecydować się, chociażby zgodnie z wolą zmarłego, na kremację? Jest jeszcze pytanie dotyczące formy uroczystości. Dziś tradycyjny pogrzeb kościelny bywa wypierany, bardzo powoli, przez pochówek świecki. Na wiele z pytań można uzyskać odpowiedzi, wybierając pogotowie pogrzebowe w Warszawie. Inne wymagają namysłu, w tym wsłuchania się w to, czego życzyłby sobie zmarły.
Pogrzeb religijny
W kraju, w którym przeszło dziewięćdziesiąt procent populacji uważa się, lub jest uważana, za katolików, pierwszym wyborem jest pogrzeb religijny zgodny z obrządkiem rzymskokatolickim. Także prawosławni, grekokatolicy i osoby skupione w innych diasporach religijnych najczęściej decydują się na pochówek zgodny z ich wiarą, z zachowaniem wszelkich reguł i tradycji.
Gros pogrzebów w Polce to uroczystości zgodne z regulacjami zawartymi w Kodeksie Prawa Kanonicznego. Mają więc one ściśle określone wytyczne dotyczące przebiegu na każdym z etapów. Wystawienie ciała zmarłego w domu bądź w przycmentarnej kaplicy, dobór modlitw i pieśni oraz sam pochówek są ściśle określone i nie ma dużego pola do zmian. Tradycyjnym prowadzącym pogrzeb religijny w obrządku katolickim jest ksiądz, obecny na każdym z etapów uroczystości. Duchowny nie tylko prowadzi ceremonię, ale też jest swoistym łącznikiem między zmarłym a obecnymi w kościele i na cmentarzu. Ksiądz przemawia w imieniu rodziny, wspominając zmarłego i prosząc zgromadzonych o modlitwę za jego duszę. W wyjątkowych sytuacjach na przemówienie decyduje się ktoś z bliskich zmarłego. Nie jest to w naszym kręgu kulturowym oczywiste i wymaga sporo siły i przygotowania mowy pogrzebowej. Ewentualne spontaniczne przemówienia prędzej pojawiają się jako element filmowych scenariuszy niż rzeczywistości.
Pogrzeb świecki
Jako pochówek świecki uznaje się uroczystości, w których brak jest odniesienia do religii czy Boga. Jest to najlepsze rozwiązanie, żeby godnie pożegnać osoby niewierzące (ateistów czy agnostyków) oraz te, które z różnych względów zostały wykluczone ze struktur kościoła. W polskiej rzeczywistości najczęściej pogrzeb świecki odbywa się zgodnie z ostatnią woli zmarłego. Pochówek świecki choćby poprzez brak ograniczeń religijnych ma formę dużo swobodniejszą.
Przemówienia członków rodziny czy przyjaciół są dużo częstsze. Rolę duchownego przejmuje mistrz ceremonii. Jego słowa są w dużej mierze zależne od tego, co zażyczą sobie organizatorzy pogrzebu. Standardem jest wspominanie o zasługach zmarłego i pozytywnych cechach jego charakteru. Niekiedy wspomina się anegdoty o zmarłym, mające na celu rozluźnienie atmosfery, zarazem mające ułatwić ostatnie pożegnanie i pogodzenie się z brakiem. Przy pogrzebie świeckim rodzina często decyduje się na kremację, ale nie jest to normą.
Statystyki ostatnich lat wspominają, że wciąż najwięcej pogrzebów odbywa się zgodnie z tradycją religijną. Ale też kiedy wzrasta odsetek populacji świadomie podejmujący decyzję o apostazji, należy więc przypuszczać, że w kolejnych latach przybywać będzie pogrzebów świeckich. Stawia to nowe wyzwania dla rodzin i firm czy instytucji, takich jak zakład pogrzebowy. Warszawa nie jest jedynym dużym miastem, gdzie spada odsetek osób uważających się za katolików.